Diolch am y wybodaeth, Eleri.

Felly dylid defnyddio Fairbourne yn unig – ydi hynny’n gywir?

Ar http://homepage.ntlworld.com/geogdata/ngw/f.htm ceir

Fairbourne                       SH6113  Merioneth                          Gwynedd   N Wales   N Wales   Y Ffriog                                                                                                     

Claire

Annwyl Claire,

Dyma gyngor a ddarparwyd gan Gomisiynydd y Gymraeg i Gyngor Gwynedd ynghylch yr enw hwn yn ddiweddar iawn. Cysylltodd swyddog o’r Cyngor â Chomisiynydd y Gymraeg yn sgil derbyn cwyn gan aelod o’r cyhoedd ynghylch arfer y Cyngor o ddefnyddio’r enw Fairbourne yn unig.

Datblygwyd y safle yn 1898-9 gan Sir Arthur McDougall, gan godi gorsaf drenau yno ar lein Abermo/Aberdyfi, yn y gobaith o ddenu ymwelwyr. Mae'n ymddangos mai 'South Barmouth' oedd ei gynnig cyntaf ar enwi'r orsaf ond cafwyd protest gan drigolion Y Bermo. Ei ail gynnig oedd Fairbourne, bathiad i efelychu Bournemouth ac Eastbourne.

Dyfynnir isod o The Light of Other Days, a brief History of Friog and Fairbourne Alison Harrison (?1966):

Just before the opening of the station a group of local people approached Mr McDougall with the request that the new station be called YNYSFAIG. Mr McDougall was always very co-operative and said he would gladly have agreed had they come earlier, but now, unfortunately, the name boards were already painted with the name FAIRBOURNE, so the matter was allowed to drop.

Awgryma’r dyfyniad uchod mai Ynysfaig (Ynys-faig) oedd enw Cymraeg trigolion yr ardal ar y tir. Nid oes tystiolaeth gennym o blaid yr enw Morfa Henddol ac ni ymddengys ei fod wedi goroesi fel enw llafar gwlad.

Mae Canllawiau Safoni Enwau Lleoedd Comisiynydd y Gymraeg yn nodi y ‘dylid cydnabod, fel man cychwyn, y ffurfiau a argymhellir yn Elwyn Davies, Rhestr o Enwau Lleoedd/A Gazetteer of Welsh Place-Names (Gwasg Prifysgol Cymru, 1967)’. Mae’r gyfrol honno (a sawl cyfrol safonol arall) yn nodi mai Y Friog yw enw Cymraeg safonol Fairbourne. Yn 2008 cyflwynodd swyddogion Cyngor Gwynedd dystiolaeth i Dîm Safoni Enwau Lleoedd Bwrdd yr Iaith Gymraeg fod y Cyngor yn ystyried Fairbourne a’r Friog yn llefydd ar wahân a bod Fairbourne yn cyfeirio’n benodol iawn at y cyrchfan gwyliau rhwng yr arfordir a’r orsaf. Dywed yr Athro Hywel Wyn Owen fod sawl person ategu hyn wrtho wedi iddo gyhoeddi Dictionary of the Place-Names of Wales (2007).

Ni ymddengys felly bod enw Cymraeg safonol a chydnabyddedig ar Fairbourne ac ni bu un yn hanesyddol ychwaith gan mai bathiad uniaith gan Sir Arthur McDougall ydoedd.

Dylid pwysleisio hefyd nad oes enwau dwyieithog gan bob lle yng Nghymru. Mae gan rai llefydd enwau Cymraeg yn unig (Aberystwyth) ac mae gan eraill enwau Saesneg yn unig (Cross Hands). Mae gan lefydd eraill enwau Cymraeg a Saesneg o’r un tarddiad (Caerdydd/Cardiff) ac eraill eto enwau Cymraeg a Saesneg o darddiadau gwahanol (Abertawe/Swansea).

Mae Canllawiau Safoni Comisiynydd y Gymraeg yn nodi y ‘dylid ymwrthod â ffurfiau pedantig, adferiadau hynafiaethol, trosiadau neu gyfieithiadau llythrennol a bathiadau mympwyol oni bai bod tystiolaeth i’r ffurf ennill ei phlwyf yn lleol ac yn genedlaethol’.

Gobeithio bod yr uchod o ddefnydd i chi. Sylwer mai Y Friog yw ffurf y Rhestr o Enwau Lleoedd gyda llaw. Cofiwch bod modd i chi gysylltu’n uniongyrchol â Chomisiynydd y Gymraeg pe bai gennych chi ymholiadau tebyg yn y dyfodol.

Yn gywir iawn,

Eleri

Yn ôl Canllawiau Comisiynydd y Gymraeg ar enwau lleoedd, dylid dilyn y Rhestr o Enwau Lleoedd (y “Gazetteer”).  Nid oes unrhyw sôn ynddynt am wefan Enwau Cymru.

Fodd bynnag, rydym newydd chwilio am enw Fairbourne yn y Rhestr, ac mae’n rhoi “Y Ffriog”.  “Y Friog” mae gwefan Enwau Cymru’n ei roi, dyna a ddefnyddir gan Gyngor Gwynedd, ynghyd â llwyth o gyrff eraill, ac “Ysgol y Friog” yw enw’r ysgol gynradd yno.

Claire

Mae Pennawd Cyf yn gwmni cyfyngedig wedi'i gofrestru yng Nghymru a Lloegr o dan y rhif cofrestru 4276774, a chyfeiriad y swyddfa gofrestredig yw 46A Heol Merthyr, yr Eglwys Newydd, Caerdydd, CF14 1DJ.

Pennawd Cyf is a limited company registered in England and Wales under the number 4276774, and the address of the registered office is 46A Merthyr Road, Whitchurch, Cardiff, CF14 1DJ.

______________________________________________________________________
Mae’r e-bost hwn wedi cael ei sganio gan Gwasanaeth Diogelwch.cwmwl e-bost Symantec.
Am ragor o wybodaeth, ewch at http://www.symanteccloud.com

This email has been scanned by the Symantec Email Security.cloud service.
For more information please visit http://www.symanteccloud.com
______________________________________________________________________

______________________________________________________________________
Mae’r e-bost hwn wedi cael ei sganio gan Gwasanaeth Diogelwch.cwmwl e-bost Symantec.
Am ragor o wybodaeth, ewch at http://www.symanteccloud.com

This email has been scanned by the Symantec Email Security.cloud service.
For more information please visit http://www.symanteccloud.com
______________________________________________________________________