Fel un syth newydd ddychwelyd yr wythnos ddiwethaf o
Gaerfaddon, gallaf ddweud i mi fynychu darlith dwristaidd ar hanes Rhufeinig y
lle, a chael ar ddeall bod gan y brodorion enw brodorol ar y dref honno yn y
dyddiau a fu, ac hefyd ar yr afon sy'n rhedeg drwy'r ddinas - sef Avon - a
roddodd yn ei dro yr enw i ddyffryn ac ardal ehangach yr afon honno
('Avon'). Y stori a ddywedwyd wrthym ni oedd hyn:
Pan gyrhaeddodd y Rhufeiniaid i gymryd drosodd a
gorchfygu'r parthau hyn o Brydain, doedd neb o'r trigolion yn deall
Rhufeineg, a neb o'r Rhufeinwyr yn deall yr iaith 'Geltaidd' frodorol.
Felly, pan geisiodd y Rhufeiniaid holi'r brodorion lleol (oedd o dras
Celtaidd) drwy bwyntio bys at yr afon, i geisio cael gwybod beth oedd union
enw'r afon honno, atebodd y brodion - gan ddychmygu mai holi roedd y concwerwyr
yn ôl pa enw roedd y trigolion yn cyfeirio at afon - gan ddweud 'Afon' yn gwbl
ddiniwed. Glynodd yr enw hwnnw felly drwy gamddealltwriaeth, fel yr enw
i'w fathu gan y Rhufeiniad concwerol ar afon neilltuol dan
sylw.
Ond os holwch chi yn y man priodol, fe ganfyddwch chi fod gan
y bordorion cyn-Rufeinig yn y fro honno ('Ordivices' ? - dydw i ddim yn
cofio'n iawn) eu henw hwy eu hunain ar yr afon (ac felly'r ardal oddi amgylch) a
hefyd ar ddinas Bath ei hun. Fe ddywedwyd wrthym ni yn y cyflwyniad y
gwrandewais i arno, beth oedd yr union enwau hynny; ond mae'n ddrwg gen i nad
ydw i'n cofio. Dw i'n sicr na fyddai'n hi'n dasg anodd o chi ddod o hyd
i'r cyfryw eiriau; a dydw i'n amau dim - gan mai enwau Celtaidd oedd y rhai
gwreiddiol - y byddai'n dderbyniol i'w defnyddio nhw heddiw (yn yr unfed ganrif
ar hugain bresennol) mewn cyd-destun Cymreig.
Eurwyn.
From: Discussion of
Welsh language technical terminology and vocabulary
[mailto:[log in to unmask]] On Behalf Of Cyfieithydd
Achlysurol
Sent: 30 April 2013 17:35
To:
[log in to unmask]
Subject: Re: Avon and
Somerset
Swnio'n berffaith iawn I fi
On Apr 30, 2013 5:27 PM, "CATRIN ALUN" <
[log in to unmask]>
wrote:
Diolch - dyna o'n i'n deimlo.
Faswn i'n deud ei fod o'n iawn. Mae Gwlad yr Haf yn eitha
adnabyddus, ond mi fasa "Afon" yn swnio braidd yn od.....
Beth yw barn y cylch am gyfieithu enw'r awdurdod lleol uchod?
Ydy
Avon a Gwlad yr Haf yn swnio braidd yn od?
Catrin